(08/11/2022) Thực trạng và đề xuất một số giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu trong sản xuất điều tại Việt Nam năm 2022 - 2023

Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam, diện tích điều của toàn quốc hiện nay là 314.368 ha, trong đó Bình Phước có diện tích lớn nhất 151.179 ha, chiếm gần 50% diện tích của cả nước.


Cây điều Bình Phước - Hình minh họa - IT

Năm 2021, theo nhận định về khí tượng thủy văn của Đài Khí tượng Thủy văn Khu vực Nam Bộ, mùa mưa kết thúc muộn, phần lớn các khu vực kết thúc mùa mưa vào khoảng đầu tháng 12/2022 (như vậy là kết thúc muộn hơn so với mọi năm gần 2 tháng) và trạng thái thời tiết La Nina tiếp tục kéo dài đến đầu năm sau, tháng 2/2023; do đó, với trạng thái thời tiết dự báo bất lợi này sẽ ảnh hưởng rất mạnh đến quá trình sinh trưởng, phát triển của cây điều, nhất là quá trình ra hoa và đậu quả. Ngoài ra mưa nhiều, ẩm độ cao, nhiệt độ lạnh còn là điều kiện thuận lợi để dịch hại phát sinh gây hại. Theo sinh lý thực vật của cây điều thì để cây điều ra hoa đồng loạt đúng vụ thì ngoài lượng mưa và số giờ nắng đáp ứng đủ nhu cầu của cây thì cũng cần một khoảng thời gian nắng ngắt quãng nhất định gọi là “hạn giả" điều này sẽ giúp cho cây điều phân hóa mầm hoa và bung hoa đồng loạt.

Trước tình hình trên, để hạn chế thiệt hại tối đa thiệt hại về năng suất cho ngành điều của cả nước nói chung và ngành điều Bình Phước nói riêng. Ban Nông nghiệp và Nông dân trồng điều VINACAS đề xuất một số giải pháp cấp bách cần các cấp, các ngành và Hiệp hội ưu tiên thực hiện ngay như sau:

- Về kỹ thuật, đề nghị cần nhanh chóng bố trí nguồn kinh phí thực hiện tập huấn hướng dẫn bà con nông dân chăm sóc vườn ngay từ giai đoạn hiện nay, tập trung việc tỉa cành, tạo tán, tạo độ thông thoáng cho vườn điều để giảm tác hại của dịch bệnh; Khuyến cáo tăng cường dưỡng chất giúp quá trình già hóa nhanh, tăng độ đồng đều lá của của vườn điều, tiến tới kích thích ra bông đồng loạt; Bố trí một số mô hình điểm tại một số vùng trọng điểm trồng điều để bà con nông dân học tập theo tạo tính lan tỏa sâu rộng ra cộng đồng.

- Về công tác tuyên truyền, cần phát thanh sâu rộng bằng nhiều hình thức báo nói, báo hình và các phóng sự thiết thực có thể tuyền truyền. Đồng thời tăng cường vào các buổi chiều hàng ngày thông qua phương tiện địa phương như đài loa hoặc kết nối với nhà mạng thông qua hình thức tin nhắn điện thoại.

- Tìm kiếm, khuyến khích các doanh nghiệp tham gia liên kết, ký kết với nông dân về việc tiêu thụ sản phẩm, kích cầu sản xuất; tránh tình trạng giá thấp, cầu vượt quá cung, gây hoang mang và lo lắng cho người dân (không biết bán cho ai?).

Về giải pháp lâu dài, tầm nhìn chiến lược, Ban Nông nghiệp và Nông dân trồng điều VINACAS đề xuất các cấp, các ngành và Hiệp hội một số biện pháp thích ứng với biến đổi khí hậu trong sản xuất điều tại Việt Nam trong thời gian tới như sau:

Một là, cần phải cải tạo bộ giống điều bằng cách đưa các giống mới vào sản xuất đại trà.

Hai là, phải tái canh triệt để khi mà hiện nay, diện tích điều già chiếm tỷ lệ tương đối lớn, gần 70% và đối tượng này  đang được đánh giá bị ảnh hưởng của biến động thời tiết rõ nét nhất, vì vậy cần phải có một đề án tái canh cụ thể theo từng giai đoạn.

Ba là, cần nghiên cứu và áp dụng cơ chế thu mua giá sàn dưới dạng điểm mô hình để đánh giá nhân rộng - là yếu tố đảm bảo giúp bà con yên tâm sản xuất.

Bốn là, phát triển nhân rộng các mô hình liên kết hiệu quả theo nhiều hình thức, có khen thưởng và phê bình rõ ràng.

Năm là, quy hoạch và thu gọn những khu vực trồng điều không phù hợp phát triển cây điều.

Sáu là, đầu tư phát triển các cơ sở chế biến điều theo chiều sâu, gia tăng giá trị nhân điều.

Bảy là, đẩy mạnh quảng bá và công nhận thương hiệu điều Việt Nam để hướng tới có thể điều tiết trên thị trường quốc tế.

Tám là, đẩy mạnh ngành nghề kết nối liên thông phát triển cây điều (như nghề gỗ nén, chăn nuôi, trồng xen dược liệu dưới tán điều,…).

Lê Thị Ánh Tuyết
Trưởng Ban Nông nghiệp và Nông dân trồng điều VINACAS,
Phó Chủ tịch UBND huyện Lộc Ninh - Bình Phước,
Nguyên Phó Giám đốc Sở NN & PTNT Bình Phước