(10/1/2022) Ngành điều còn dư địa phát triển cho những doanh nghiệp làm ăn bài bản

Đã từ lâu rồi, tôi ít quan tâm đến ngành điều, cho nên việc đánh giá hay đưa ra những dự báo về sản xuất - kinh doanh ngành điều năm 2022 là rất khó; nhưng dưới góc nhìn của tôi và đối với ngành điều Việt Nam, tôi mạo muội đưa ra vài dự báo cho năm 2022 như sau:

Chế biến hạt điều - Ảnh: IT

1. Về nguyên liệu

Nguồn cung hạt điều từ Campuchia ngày càng trở nên quan trọng với ngành điều Việt Nam vì chất lượng ngày càng tốt (hạt lớn, nhân thu hồi cao), các nhà máy dễ đánh giá, kiểm tra chất lượng, lại được hưởng ưu đãi thuế quan 0% theo Hiệp định thương mại tự do nội khối ASEAN về hàng nông sản.        

Nguồn cung từ Tây Phi ngày càng đóng vai trò ít quan trọng hơn vì rủi ro trong thương mại là khá cao như người bán đòi trợ giá khi giá thị trường lên mặc dù hợp đồng thì đã ký rồi, việc kiểm tra chất lượng ngày càng khó khăn hơn, thời gian vận chuyển kéo dài, chi phí vận tải và logistics năm 2022 chắc là chưa thể về mức bình thường như trước đây.

Nguồn cung trong nước thì vẫn vậy, ngày càng khan hiếm do năng suất cây trồng năm nay chắc vẫn vậy, sản lượng sẽ không tăng,… Tôi có nghe nông dân một số nơi như Bình Phước, Đồng Nai có trồng điều mới, giống tốt nhưng công việc diễn ra chậm chạp và đó còn là việc của tương lai.

Nhìn chung nguồn cung cho ngành chế biến điều của Việt Nam năm 2022 sẽ là khá dồi dào do diện tích và sản lượng chung của toàn cầu vẫn sẽ tăng; tồn kho nguyên liệu của Việt Nam ở đâu đó còn lớn; không như năm 2021, tồn kho ở mức thấp.      

2. Về chế biến

Trong năm 2022, Việt Nam chắc không tăng sản lượng chế biến hoặc chỉ tăng nhẹ nếu Chính phủ và các địa phương kiểm soát tốt được dịch Covid-19; nguyên do là phần lớn giới chủ không còn mặn mà lắm với việc chế biến, xuất khẩu hạt điều vì mấy năm gần đây họ không kiếm được lợi nhuận như mong đợi ở ngành này. Một số công ty lớn đã chuyển hướng sang đầu tư ở các lĩnh vực khác như tài chính hay bất động sản; một số chuyển sang chế biến sâu nhưng chưa nhiều.

Nhưng việc này ở một số nước Tây Phi như Bờ Biển Ngà, Nigeria, Ghana,… thì lại khác; có rất nhiều dự án đầu tư nước ngoài về chế biến hạt điều xuất khẩu ở đây sẽ đi vào hoạt động trong năm 2022; ngay cả Campuchia - thị trường sát nách Việt Nam … cũng vậy.

3. Về xuất khẩu

Dường như có một nghịch lý là người mua sẵn sàng mua giá tốt (tất nhiên là chất lượng phải tốt) nhưng chúng ta đang cạnh tranh bán ra với giá thấp và chất lượng thì không đồng đều; điều này khác xa với so với tình hình ở Ấn Độ và đang tiềm ẩn một số mối nguy, vì như tôi đã nói ở trên là chúng ta ngày càng khó tìm kiếm lợi nhuận như mong đợi. Và đến một lúc nào đó, những doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ (lò chẻ) sẽ phải đóng cửa; điều này trước đây đã từng xảy ra đối với một số nông sản của Việt Nam như: chế biến gạo, thanh long,… Sau đó, các ngành hàng này phải tái cấu trúc lại để phát triển theo nhu cầu của thị trường.

Tuy vậy, theo tôi thì nhu cầu tiêu dùng các loại hạt, bao gồm hạt điều sẽ ngày càng tăng và vô cùng lớn – đây là cơ hội cho những doanh nghiệp làm ăn bài bản và là điều kiện quan trọng bậc nhất để ngành điều Việt Nam và toàn cầu tiếp tục phát triển.

Nguyễn Đức Thanh – Nguyên Chủ tịch VINACAS